Health and Wealth

Health and Wealth

(၂၀၀၁) ခုႏွစ္မွာ ကမာၻ႕က်န္းမာေရးအဖြဲ႔ၾကီး (WHO) ကေန က်န္းမာေရးနဲ႔ ဓနၾကြယ္၀မွဳၾကားမွာ ဆက္စပ္ေနတဲ့ အေၾကာင္းအက်ိဳးတရား (causal effects)မ်ား ရွိတယ္ဆိုတာကို အတိအလင္း ထုတ္ေဖာ္ေျပာဆိုခဲ့ပါတယ္။

တကယ္ေတာ့ က်န္းမာေရးဟာ လာဘ္ၾကီးတပါးဆိုသလိုပဲ ႏိုင္ငံေတာ္ရဲ့ က်န္းမာေရးက႑ဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္မွဳဟာ စီးပြားေရးဖြံ႔ျဖိဳးတိုးတက္မွဳကို ျဖစ္ေစႏိုင္သလို၊ စီးပြားေရးတိုးတက္မွဳကေနတဆင့္လဲ ပိုမိုေကာင္းမြန္တဲ့ က်န္းမာေရးေစာင့္ေရွာက္မွဳ လုပ္ငန္းေတြကို အေကာင္အထည္ေဖာ္ႏိုင္မွာျဖစ္လို႔ ဒီအခ်က္ႏွစ္ခ်က္ဟာ တိုက္ရိုက္ဆက္စပ္ေနတဲ့ အေၾကာင္းတရားႏွစ္ခုျဖစ္ပါတယ္။ အျပန္အလွန္အေနနဲ႔ အမွီသဟဲ ျပဳေနၾကပါတယ္။ က်န္းမာေရးက႑မွာ ဆုတ္ယုတ္ပ်က္စီးေနတဲ့ ႏိုင္ငံတႏိုင္ငံရဲ႕စီးပြားေရးကို ဘယ္လိုမွ တိုးတက္ေအာင္ မလုပ္ႏိုင္သလို အက်ိဳးဆက္အျဖစ္ ပိုမိုဆိုး၀ါးတဲ့ ယိုယြင္းပ်က္စီးမွဳကိုသာ ဦးတည္သြားမွာျဖစ္ပါတယ္။

Individual level အေနနဲ႔ၾကည့္မယ္ဆိုရင္လဲ ၀င္ေငြမ်ားျပားမွဳဟာ အစားအစာျပည့္စံုမွဳ၊ ေနအိမ္တိုက္တာေကာင္းမြန္မွဳနဲ႔ ေရာဂါမျဖစ္ခင္ ၾကိဳတင္တားဆီးႏိုင္မွဳအပါအ၀င္ preventive public health measures ေတြကို ပိုမိုအေကာင္အထည္ေဖာ္ႏိုင္မွာျဖစ္ပါတယ္။ အက်ိဳးဆက္အျဖစ္ health and wealth အျပင္ အျခား third factors ေတြ ျဖစ္တဲ့ education လို အခန္းက႑ေတြအေပၚမွာလဲ မ်ားစြာေသာ အက်ိဳးသက္ေရာက္မွု ရွိေစပါတယ္။

(၂၀၀၁) ခုႏွစ္မွာ ျပည္သူ႔က်န္းမာေရးဆိုင္ရာ ေဘာဂေဗဒပညာရွင္ Bhargova ဆိုသူက က်န္းမာေရးေကာင္းမြန္မွဳ၊ ၀င္ေငြမ်ားျပားမွဳနဲ႔ ဓနၾကြယ္၀တိုးတက္မွဳေတြၾကားက ဆက္စပ္ေနတဲ့ အေၾကာင္းတရားေတြကို ေလ့လာေဖာ္ထုတ္ခဲ့ပါတယ္။ သူ႔ရဲ့ေတြ႔ရွိခ်က္ေတြအရ က်န္းမာေသာ လုပ္သားမ်ားဟာ တျခားလုပ္သားမ်ားထက္စာရင္ ပိုမိုေကာင္းမြန္ေသာ လုပ္အားကို ထုတ္လုပ္ေပးႏိုင္ပါတယ္။ ဒီအတြက္ေၾကာင့္ က်န္းမာေရးနဲ႔ ကေလးသူငယ္ေတြရဲ႔ nutrition ဆိုင္ရာေတြမွာ ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံမွဳ အမ်ားအျပားလုပ္ေပးရမယ္လို႔ ဆိုထားပါတယ္။

က်န္းမာေရးနဲ႔ ဓနၾကြယ္၀မွဳၾကားက ေနာက္တခုဆက္ႏြယ္မွဳကေတာ့ ပညာေရးပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ က်န္းမာတဲ့ကေလးသူငယ္ေတြဟာ ေက်ာင္းတက္မွန္တဲ့အတြက္ cognitive development ျဖစ္လာျပီး၊ Life expectancy လဲတက္တဲ့အတြက္ေၾကာင့္ တိုင္းျပည္တျပည္ရဲ႔ ဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္ေရးကို မ်ားစြာ အေထာက္အကူ ျပဳလာႏိုင္ပါတယ္။

အရွင္းလင္းဆံုးအေျခအေနကို ဥပမာေပးရရင္ အာရွအေရွ႕ပိုင္းကို ေပးရပါလိမ့္မယ္။ ၁၉၆၀ ခုႏွစ္က ဒီေဒသရဲ႕ Life expectancy ဟာ (၃၉)ႏွစ္ျဖစ္ျပီး၊ (၁၉၉၀) ခုႏွစ္က်ေတာ့ (၆၇)ႏွစ္ကို တိုးသြားခဲ့ပါတယ္။ ဒီလိုပဲ working age people (15-64) အေရအတြက္နဲ႔ မွီခိုလူဦးေရ (below 15 & over 65) ၾကားက အခ်ိဳးဟာလဲ ၁.၃ ကေန ၂.၁ ကို တိုးသြားခဲ့ပါတယ္။ ဒီလို Labor supply တက္လာမွဳဟာ ထုတ္လုပ္မွဳစြမ္းအားကိုလဲ တက္ေစခဲ့ပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ retirement saving ကလဲ longevity နဲ႔အတူ တက္လာခဲ့ပါတယ္။ အာရွအေရွ႔ပိုင္းရဲ႕ မယံုၾကည္စရာေကာင္းေလာက္တဲ့ အရွိန္အဟုန္နဲ႔ ဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္မွဳေတြမွာ ဒီလို factor inputs မ်ားက အဓိက ေနရာကေန ပါ၀င္ခဲ့တာပါ။

က်န္းမာေရးက႑ရဲ့ ဓနၾကြယ္၀မွဳ အေပၚမွာ သက္ေရာက္ႏိုင္တဲ့ impact ကို အာဖရိကတိုက္ HIV/AIDS ျပႆနာနဲ႔ ဥပမာေပးႏိုင္ပါေသးတယ္။ (၁၉၆၀) ခုႏွစ္မွာ အာဖရိကတိုက္ရဲ႕ Life expectancy က ၄၀ႏွစ္ျဖစ္ပါတယ္။ (၁၉၉၀)ခုႏွစ္မွာ ၅၀ ကို တိုးသြားခဲ့ေပမယ့္ ၂၀၀၁ခုႏွစ္လဲေရာက္ေရာ (၄၆)ႏွစ္ကို ျပန္က်သြားပါတယ္။ ဘာေၾကာင့္ပါလဲ။ အေျဖကရွင္းပါတယ္။ HIV/AIDS ေၾကာင့္ပါ။ တကမာၻလံုးကို ပ်ံ႔ႏွံ႔ခဲ့တဲ့ ေရာဂါပိုး ျဖစ္ေပမယ့္ ေရာဂါကို လ်စ္လ်ဴရွဳမွဳ၊ ကြန္ဒံုးသံုးစြဲမွဳကို resist လုပ္မွဳ၊ ေရာဂါပိုးကူးစက္ခံရသူမ်ားကို discriminate လုပ္မွဳေတြအျပင္ ၾကီးစြာေသာ ေဆးကုသစရိတ္ေတြ ထပ္ေလာင္းလိုက္တဲ့အခါ အာဖရိကတိုက္ဟာ ဒီေရာဂါဆိုးရဲ႕ တိုက္ခိုက္မွဳကို ၾကီးမားစြာ ခံလိုက္ရပါေတာ့တယ္။

ဒီေရာဂါဆိုးရဲ႕ စီးပြားေရးဆိုင္ရာ ဆိုးက်ိဳးသက္ေရာက္မွဳေတြကလဲ အရမ္းၾကီးမားလွပါတယ္။ တျခားေရာဂါေတြနဲ႔ မတူတဲ့အခ်က္က တျခားေရာဂါအမ်ားအျပားက အသက္အရြယ္ၾကီးသူမ်ားနဲ႔ ကေလးသူငယ္မ်ားကိုသာ ပိုမိုထိခိုက္မွဳ ရွိေစျပီး၊ ဒီေရာဂါက်ေတာ့ working age ေတြကို ပိုမိုထိခိုက္ေစတဲ့ အခ်က္ပါပဲ။ ျပီးေတာ့ ဒီေရာဂါက all sectors of economy ကို ထိခုိက္ေစပါတယ္။ တျခား malaria တို႔လို rural areas ေတြကို ပိုမို ထိခိုက္ေစတာမ်ိဳး မဟုတ္ပါ။ ဒီအတြက္ေၾကာင့္ ထုတ္လုပ္မွဳစြမ္းအားေတြ က်ဆင္းလာတဲ့အျပင္ saving rates ေတြကလဲက်လာ၊ orphans ေလးေတြကို ေစာင့္ေရွာက္ရတဲ့စရိတ္ကလဲ ပိုမိုၾကီးမားလာပါတယ္။ ဒီအခ်က္ဟာ တိုင္းျပည္တခုလံုးရဲ့ economic infrastructure ကို အၾကီးအက်ယ္ ထိခိုက္လာေစပါေတာ့တယ္။

ေနာက္ဆံုးအာဖရိကႏိုင္ငံအမ်ားစုဟာ palliative care နဲ႔ opportunistic infections ေတြကို treatment လုပ္ေပးႏိုင္တဲ့ အဆင့္ပဲ ရွိပါေတာ့တယ္။ Benin မွာဆိုရင္ retroviral drug အတြက္ ကုန္က်စရိတ္ဟာ အရမ္းၾကီးမားျပီး တႏွစ္အတြက္ ကုန္က်စရိတ္ဟာ တႏွစ္၀င္ေငြထက္ (၆)ဆ ၾကီးမားပါတယ္။

အခုေဖာ္ျပတဲ့ ဥပမာေလးေတြကို ၾကည့္ျခင္းအားျဖင့္ က်န္းမာေရးနဲ႔ ဓနၾကြယ္၀မွဳ၊ ၀င္ေငြတိုးတက္မွဳ၊ တိုင္းျပည္ဖြံ႔ျဖိဳးတိုးတက္မွဳေတြၾကားက ဆက္စပ္မွဳေတြကို ေတြ႔ျမင္ႏိုင္ပါတယ္။ Human capital investment ဟာ စီးပြားေရးဖြံ႕ျဖိဳးမွဳရဲ႕ အေရးၾကီးေသာ ေသာ့ခ်က္ျဖစ္လာတဲ့ (၂၁)ရာစုၾကီးမွာ Human Resources Development ရဲ့ အဓိကအခ်က္ၾကီးႏွစ္ခုျဖစ္တဲ့ က်န္းမာေရးနဲ႔ ပညာေရး က႑ဖြ႔ံျဖိဳးတိုးတက္မွဳဟာ ႏိုင္ငံတိုင္း ဦးစားေပးေဆာင္ရြက္ရမယ့္ ရည္မွန္းခ်က္မ်ားျဖစ္သင့္ပါေၾကာင္း ေရးသားလိုက္ရပါတယ္။ “Health for All” ဆိုတဲ့ Goal ကို ေအာင္ျမင္စြာအေကာင္အထည္ေဖာ္ရာမွာလိုအပ္တဲ့ ေပၚလစီမ်ားအေၾကာင္းကို ေနာက္ပိုင္းေဆာင္းပါးမ်ားမွာ ဆက္လက္ေဖာ္ျပသြားပါမယ္။

ခင္မမမ်ိဳး (၂၃၊၁၁၊ ၂၀၀၇)

ရည္ညႊန္း။ ။

Bhargova, A., Jamisn, D.Y., Lau, J.L. and Murray, C.J.L. (2001) Modeling the effects of health on economic growth, Journal of Health Economics, 20, 423-440

World Health Organization, Commission on Macroeconomics & Health (2001) Macroeconomics & Health: Investing in Health for Economic Development, Geneva: WHO

Fox, M.P., Rosen, S., MacLeod, W.B., Wasunna, M., Bii, M, Foglia, G. and Simon, J.L. (2004) The impact of HIV/AIDS on labor productivity in Kenya, Tropical Medicine and International Health, 9(3), 318-324