၂၁ ရာစုရဲ႕ စိန္ေခၚမႈအတြက္ သင့္ကေလး အသင့္ျဖစ္ေနေစဖုိ႕

တကယ္ေတာ့ ကေလးေတြကို ျပဳစုပ်ိဳးေထာင္တယ္ဆုိတာဟာ အင္မတန္မွကို သိမ္ေမြ႕တဲ့ ပညာရပ္တစ္ခု ျဖစ္ပါတယ္။ အင္တာနက္ေတြမွာ ေရးၾကတယ္၊ စာအုပ္ေတြမွာ ေရးၾကတယ္၊ ဘယ္လိုပဲေရးေရး၊ ဘယ္အရာကိုမွ ေလွနံဓားထစ္ က်င့္သံုးလို႕ မရပါဘူး။ အေျခအေန၊ အခ်ိန္အခါနဲ႕ ကေလးရဲ႕ အေနအထားေပၚ မူတည္ျပီးပဲ အေကာင္းဆံုးျဖစ္ေအာင္ ပ်ိဳးေထာင္သြားရတာပါ။
ဒီ ၂၁ ရာစုမွာေတာ့ လူတစ္ေယာက္ ေအာင္ျမင္ဖုိ႕အတြက္ လိုအပ္ခ်က္ေတြဟာ ပုိျပီးေတာ့ မ်ားလာပါတယ္။ အရင္က စာတတ္ေပတတ္ပုဂၢိဳလ္ဆုိ ကုိယ့္မိခင္ဘာသာစကား ေရးတတ္ ဖတ္တတ္တယ္ဆုိ လံုေလာက္ျပီေပါ့။ ခုေခတ္က်ေတာ့ Global literacy လို႕ေခၚတဲ့ ကမာၻနဲ႕ခ်ီျပီး ေတြးႏုိင္ေခၚႏုိင္၊ ေျပာႏုိင္ဆုိႏုိင္တဲ့ အစြမ္းအစ၊ Digital literacy လို႕ေျပာရမယ့္ နည္းပညာေတြကို ဘယ္ေလာက္ထိ ကၽြမ္းကၽြမ္းက်င္က်င္ သံုးတတ္သလဲ ဆုိတာေတြ ထပ္တုိးလာပါတယ္။ ဒီႏွစ္ခု မရွိထားရင္ အဲဒီလူကို စာတတ္တယ္လို႕ ဒီေခတ္မွာ မသတ္မွတ္ေတာ့ပါဘူး။
ျပီးခဲ့တဲ့ ၂၀၁၅ ခုႏွစ္မွာ ကမာၻ႕စီးပြားေရးဖုိရမ္ လုပ္ေတာ့ တက္ေရာက္လာတဲ့ ေခါင္းေဆာင္ေတြကို ေမးပါတယ္။ ေခတ္သစ္မွာ ေအာင္ျမင္ဖုိ႕ဆုိရင္ ဘယ္လုိအရည္အခ်င္းမ်ိဳးေတြ လုိလာမလဲ။ ဒီအခါ ေခတ္သစ္အတြက္ မရိွမျဖစ္ လိုအပ္လာမယ့္ အရည္အေသြး ၁၀ ခုကို ေခါင္းေဆာင္ေတြကေန ထုတ္ႏႈတ္ေျပာျပခဲ့ပါတယ္။ အဲဒါေလးေတြကုိ ေ၀မွ်ေပးပါရေစ။
၁။ ေျပာင္းလြယ္ျပင္လြယ္ျဖစ္ျခင္း (Flexibility)
အစားအေသာက္၊ အ၀တ္အစား စတာေတြနဲ႕ ပတ္သက္ျပီး ကေလးကို ဒါဆုိဒါမွ ဆုိတာမ်ိဳး အက်င့္မလုပ္နဲ႕၊ အလုိမလုိက္ပါနဲ႕။ ဘယ္လိုအေျခအေနမ်ိဳးမွာမဆုိ အံ၀င္ခြင္က် ေနႏုိင္ေအာင္ ျပဳစုပ်ိဳးေထာင္ေပးဖုိ႕ လိုပါတယ္။ ဒါမွသာ အခ်ိန္တုိအတြင္း အေျပာင္းအလဲေတြ ျဖစ္ေနတဲ့ ေခတ္ၾကီးထဲမွာ သူဟာ အလြယ္တကူ အသားက်သူတစ္ေယာက္ ျဖစ္လာမွာပါ။
၂။ ညွိႏိႈင္းေဆာင္ရြက္တတ္ျခင္း (Negotiation)
အေဆာ့မက္တဲ့ကေလး၊ ညဘက္ဆုိ မအိပ္တတ္တဲ့ကေလး၊ အစားမစားတဲ့ကေလးကို ဘယ္ေလာက္ေဆာ့ခြင့္ေပးမယ္၊ ျပီးရင္ အစားစားရမယ္ ဆုိတာမ်ိဳးေလး ညွိႏိႈင္းေပးပါ။ ငါ မိဘပဲ ဆုိတာမ်ိဳးနဲ႕ တစ္ဖက္သတ္မလုပ္ပါနဲ႕။ ၾကာတဲ့အခါ ကေလးဟာ တစ္ဖက္သတ္ ဆိုတာေတြနဲ႕ ယဥ္လာျပီး သူကိုယ္တုိင္လည္း တစ္ဖက္သတ္လုပ္ရင္ လုပ္လာမယ္၊ သူမ်ားက သူ႕ကုိ တစ္ဖက္သတ္ လုပ္ေနလည္း ျငိမ္ခံေနတဲ့ကေလးမ်ိဳး ျဖစ္လာႏုိင္ပါတယ္။
၃။ ၀န္ေဆာင္မႈေပးတတ္ျခင္း (Service orientation)
အိမ္ကုိ ဧည္႕သည္ေတြ လာတဲ့အခါ ကေလးကုိပါ ဧည္႕ခံေစပါ။ အေအး၊ ေကာ္ဖီခ်ေပးတာ၊ ႏႈတ္ဆက္ေစတာ၊ ဒါမ်ိဳးေတြ အေလ့အက်င့္ လုပ္ခုိင္းပါ။ တကယ္ေတာ့ ၀န္ေဆာင္မႈဆုိတာ ကုိယ္ခ်င္းစာစိတ္ပါပဲ။ ငါသာ သူ႕ေနရာမွာဆုိ ဘယ္လိုမ်ိဳးေလး အဆင္ေျပေအာင္ လုပ္ေပးလိုက္ရမလဲ ဆိုျပီး ေတြးတတ္တဲ့ အေလ့အထရွိေနဖို႕ အဓိက လိုတာပါ။ အဲဒီစိတ္ေလး ငယ္ငယ္ကတည္းက ၀င္သြားရင္ ၾကီးလာတဲ့အခါ ေပါင္းသင္းဆက္ဆံေရးမွာ အဆင္ေျပမယ္။ ျပံဳးရႊင္ခ်ိဳသာစြာနဲ႕ ဘယ္သူ႕ကုိမဆုိ ႏႈတ္ဆက္တတ္မယ္။ လူခ်စ္လူခင္ မ်ားပါမယ္။
၄။ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ခ်ျခင္း (Decision making)
ကေလးကို ဒါ လုပ္၊ ဒီကို သြား ဆုိတာမ်ိဳး မေျပာဘဲ သူ႕အရြယ္နဲ႕ ကုိက္ညီတဲ့ ကိစၥရပ္တုိင္းမွာ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ခ်ေစပါ။ အျပင္သြားဖိုိ႕ အက်ီၤေရြးတယ္ ဆုိပါစို႕။ မိဘက ဆင္ေပးလိုက္တာမ်ိဳး မဟုတ္ဘဲ သူ႕ကို ေရြးခ်ယ္ခုိင္းပါ။ ဘာအေရာင္၊ ဘာအက်ီၤ၊ ျပီးေတာ့မွ သူ႕ေရြးခ်ယ္မႈရဲ႕ ေနာက္ဆက္တြဲျဖစ္ႏုိင္တာေတြကို ကေလးဉာဏ္မီႏုိင္သေလာက္ ရွင္းျပပါ။ ဒါဆုိ ေနာက္ဆက္တြဲအေကာင္းအဆုိးကုိ စဥ္းစားျပီး ဆံုးျဖတ္ခ်က္ ခ်တတ္တဲ့ အေလ့အက်င့္ ရွိလာပါလိမ့္မယ္။
၅။ စိတ္ပုိင္းဆုိင္ရာ အရည္အေသြးျမင့္မားျခင္း (Emotional intelligence)
EQ ျမင့္ဖုိ႕ကေတာ့ ခုေနာက္ပုိင္းမွာ တအားကို ေျပာလာၾကတာ မိဘမ်ားလည္း သိျပီးျဖစ္မွာပါ။ အဓိကက စိတ္ခံစားခ်က္ေတြကို သိဖို႕၊ ထိန္းႏုိင္ဖုိ႕ပါပဲ။ တိုတိုေျပာရရင္ စိတ္အလိုမလိုက္ဖို႕ေပါ့။ ဒီေနရာမွာလည္း မိဘေတြအေနနဲ႕ ကုိယ့္ကေလးကုိ ပ်ိဳးေထာင္ေပးတာမ်ိဳး လုပ္ႏုိင္ပါတယ္။ မနက္ေစာေစာ ကေလးက မထခ်င္ဘူးဆုိရင္ အလုိလုိက္ျပီး ျပန္ေပးမအိပ္ပါနဲ႕၊ ထခုိင္းပါ။ အဲဒီလို ကုိယ့္စိတ္ကုိယ္ ႏုိင္နင္းတဲ့ အေလ့အက်င့္ေလး ငယ္ငယ္ကတည္းက ပ်ိဳးေထာင္ေပးထားမွ ၾကီးလာတဲ့အခါ EQ ျမင့္သူတစ္ေယာက္ ျဖစ္လာႏုိင္ပါတယ္။
၆။ အမ်ားနဲ႕ ညွိႏိႈင္းေဆာင္ရြက္တတ္ျခင္း (Coordinating with others)
ေမာင္ႏွမခ်င္း၊ ကေလးကေလးခ်င္း ေပးေဆာ့ပါ။ လိုအပ္ရင္ မိဘကပါ ၀င္ျပီးေဆာ့ပါ။ ဒါမွ ကေလးဟာ ညွိႏိႈင္းတတ္သူ၊ မတူညီတာကို သည္းခံတတ္သူတစ္ေယာက္ ျဖစ္လာမွာပါ။
၇။ လူအမ်ားကို စီမံခန္႕ခြဲတတ္ျခင္း (People management)
ဒါကေတာ့ လူေတြကို ဘယ္လိုစည္းရံုးရမယ္၊ လံႈ႕ေဆာ္ရမယ္၊ ညွိႏိႈင္းရမယ္၊ လူ႕သေဘာ သဘာ၀ေတြအေၾကာင္း သိထားရမယ္။ ဒါကို ဆုိလိုတာပါ။ ဒီအတြက္ ကေလးကို ေခါင္းေဆာင္စိတ္ ရွိေနေအာင္၊ ကုိယ့္ကုိယ္ကုိယ္ ယံုၾကည္မႈရွိေအာင္ ပ်ိဳးေထာင္ထားဖုိ႕ လုိပါတယ္။ ကေလးေတြအခ်င္းခ်င္း ေဆာ့ေနတဲ့အခါ သတိထားၾကည္႕ၾကည္႕ပါ။ ကိုယ့္ကေလးက ကေလးေတြအားလံုးၾကားထဲ ေခါင္းေဆာင္တစ္ေယာက္လုိ ပံုစံေပါက္ေနျပီဆုိရင္ေတာ့ ကုိယ့္ရဲ႕ ပ်ိဳးေထာင္မႈဟာ လမ္းေၾကာင္းမွန္ေပၚ ေရာက္ေနျပီလို႕ သတ္မွတ္ႏုိင္ပါတယ္။
၈။ တီထြင္ဖန္တီးႏုိင္စြမ္း (Creativity)
ပန္းခ်ီသင္ေပးတာ၊ သိပ္ငယ္လြန္းရင္လည္း ပံုေတြဆြဲေစတာ၊ အေရာင္ေလးေတြ ျခယ္တာ စတဲ့ ကစားနည္းေတြက ကေလးရဲ႕ တီထြင္ၾကံဆႏုိင္စြမ္းကို ျမင့္တက္ေစပါလိမ့္မယ္။
၉။ က်ိဳးေၾကာင္းဆက္စပ္ ေတြးေခၚႏုိင္စြမ္း (Critical thinking)
က်ိဳးေၾကာင္းဆင္ျခင္ႏုိင္ဖုိ႕ဆုိတာ အင္မတန္မွကို လိုအပ္တဲ့ကိစၥျဖစ္ပါတယ္။ ဒီအရည္အေသြး မရွိရင္္ အလြယ္တကူ လိမ္ခံရမယ္။ လူ႕အသို္င္းအ၀ုိင္းထဲ ရွင္သန္ဖုိ႕ရာ မလြယ္ဘူး။ ကေလးဘ၀မွာေတာ့ သူတို႕ေတြဟ အားလံုးကို သိခ်င္ၾကတယ္။ ေမေမ ဒါက ဘာလို႕အဲ့လိုျဖစ္တာလဲ၊ ေဖေဖ ေနက ဘာလို႕အေရွ႕က ထြက္တာလဲ စတဲ့ ေမးခြန္းေတြကို တတ္ႏုိင္သေလာက္ ေျဖေပးပါ။ အေရွ႕က ထြက္ခ်င္လို႕ ထြက္တာေပါ့ ဆုိျပီး စိိတ္မရွည္ဘဲ ေျဖလိုက္ရင္၊ အေမးအျမန္းက ထူလုိက္တာ ဆုိတာမ်ိဳး ျပစ္တင္မိရင္ ကေလးက အဲဒီလိုဆက္စပ္ေတြးေခၚတာေတြ မလုပ္ေတာ့ဘဲ အခ်က္အလက္ကုိပဲ အေသမွတ္တဲ့သူတစ္ေယာက္ ျဖစ္လာပါလိမ့္မယ္။
၁၀။ ျပႆနာေျဖရွင္းျခင္း (Problem solving)
ကေလးအတြက္ ျပႆနာဆုိတာ ဘာမ်ားျဖစ္မလဲ။ ခဲတံက်ိဳးသြားတာ၊ သူ ၾကိဳက္တဲ့ပစၥည္းတခုခု ပ်က္စီးသြားတာ စတာေတြက သူ႕အတြက္ ျပႆနာေတြေပါ့။ ဒါေတြကို သူ ဘယ္လုိသေဘာထားသလဲ၊ ရင္ဆုိင္ေက်ာ္လႊားသလဲဆုိတာ အေရးၾကီးပါတယ္။ အဲဒီအျပင္ မိဘေတြအေနနဲ႕ သူ႕အတြက္ ျပႆနာေတြလည္း ဖန္တီးေပးလုိ႕ရပါေသးတယ္။ အဲဒါကေတာ့ ကေလးရဲ႕ ဉာဏ္ရည္ဉာဏ္ေသြးကို ဖြံ႕ျဖိဳးေစတဲ့ အရုပ္ဆက္ကစားနည္းလုိ ေနာက္ဆံုးသူလုိခ်င္တာ ရလာဖုိ႕အတြက္ လက္ရွိ ၾကံဳသလို ဆက္ထားတဲ့ အရုပ္ေတြကို သူဘယ္လုိေျဖရွင္းမလဲ ဆုိတဲ့ပံုစံနဲ႕ သူ႕ရဲ႕ ျပႆနာေျဖရွင္းမႈ အရည္အေသြးကို ပ်ိဳးေထာင္ေပးလုိ႕ရပါတယ္။
ဆယ္ေက်ာ္သက္ခ်င္း တူေပမယ့္၊ လူ႕ေလာကထဲ ေရာက္တာ ၁၅ ႏွစ္ ၁၆ ႏွစ္ေလာက္ ရွိေသးတာခ်င္း တူေပမယ့္ တစ္ေယာက္က ကုိယ့္ကိုယ္ကိုယ္ ယံုၾကည္မႈရွိတယ္၊ စဥ္းစားေတြးေခၚတတ္တယ္၊ လူေတြနဲ႕ ေပါင္းသင္းတတ္တယ္၊ အျမင္က်ယ္တယ္၊ ျပႆနာေတြကို သူ႕နည္းသူ႕ဟန္နဲ႕ အေကာင္းဆံုးေျဖရွင္းႏုိင္တယ္။ ဒါေပမယ့္ ေနာက္တစ္ေယာက္ကေတာ့ လူၾကီးေျပာမွ လုပ္တတ္တယ္၊ လူၾကီးပါမွ သြားရဲလာရဲတယ္၊ အေပါင္းအသင္း မ၀င္ဆံ့ဘူး၊ ဘာမဟုတ္တဲ့ ျပႆနာေလးအတြက္ အၾကီးအက်ယ္ တုန္လႈပ္ေနတယ္။
ဘာလို႕ ဒီလုိေတြကြာျခားေနတာလဲ။
အေၾကာင္းရင္းကေတာ့ ရွင္းပါတယ္။ ငယ္ငယ္က သူတို႕မိဘေတြက သူတို႕ကုိ ဘယ္လုိျပဳစုပ်ိဳးေထာင္ခဲ့သလဲ ဆိုတာေၾကာင့္ပါပဲ။
ဒါေၾကာင့္မို႕ မိဘမ်ားအေနနဲ႕ ကုိယ့္ကေလးကို ေခတ္သစ္အတြက္ အဆင္သင့္ျဖစ္ေနေအာင္ ခုကတည္းက အေကာင္းဆံုး ျပဳစုပ်ိဳးေထာင္ႏုိင္ၾကေစဖို႕ လိုအပ္ပါတယ္။
ေဒါက္တာ ျဖိဳးသီဟ